Bertsolaritza abestuz, errimatuz eta neurtuz egiten den berbaldi bat da. Ahozko euskal literaturaren adarretako bat da.
-Neurriz eta errimaz
kantatzea hitza
horra hor zer kirol mota
den bertsolaritza.-
Xabier Amuriza
|
Jose Manuel Lujanbio Retegi "Txirrita" (Ereñotzu, Hernani, Gipuzkoa, 1860eko abuztuaren 14a - Altza, Donostia, Gipuzkoa, 1936kouztailaren 3a) bertsolaria izan zen. Bere ospeak Gipuzkoako mugak gainditu zituen, eta XX. mendearen lehenbiziko erdialdean Euskal Herri osoan famatu zen. Mingain zorrotz eta bizkorreko bertsolaritzat nabarmendu zen, eta haren ateraldi umoretsuak herriaren gogoan gorde dira. Gai sozialak lantzen diren bertsoetan garai hartako herri-klaseen pentsamolde eta sentimenen berri ematen da.
Joxe Miel Iztueta "Lazkao Txiki" (1926-1993). Basarri, Zepai, Mitxelena, Uztapide, Xalbador, Mattin eta beste hainbesterekin kantatu zuen. Mattinekin bikotea osatuz, bertsolari-saioei gatza eta piperra jartzen zien. Bertsolaritza zaharreko eskolakoa, umore onekoa eta bizia zen; halaber, sentimendu eta ateraldi handikoa. Hilondoan, Lazkao Txikiren irudiak beste dimentsio bat hartu du, komikoa askotan, bere pasadizo eta kontakizunak argitaratu direlarik. Txistea uste zenaren azpian kritika eta ironia aurkitu ahal izan dira. Hala erakutsi zuen heriotzako orduan ere, anestesiatu behar zutelarik sendagileek lo har araziko zutela esan ziotenean «eta nork ipiniko du esnagailua?» galdetu zien. Galdera horren barregarriak, ordea, bere heriotza iragarri zuen.
Xabier Cruz Amuriza Zarraonaindia, Xabier Amuriza izen-deiturez ezaguna (Etxano, Zornotza, 1941eko maiatzaren 3a)bertsolari, politikari eta idazle berritzailea izan da. Hainbat arlo lantzen dituzten liburuak eta zenbait disko argitaratu ditu. Kantarientzat ere letra eta bertso asko egin ditu. Euskaltzain urgazlea da. Miren Amuriza alabak ere bertsolaritzaren bidea hartu du.
Andoni Egaña (Zarautz, Gipuzkoa, 1961eko urriaren 2a -) bertsolaria eta euskal idazlea da.
Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa Nagusia irabazi du lau aldiz, holakorik lortzen lehen bertsolaria izanda: 1993, 1997, 2001 eta 2005ean.
Bertsolaritzak Euskal Herrian duen garrantzia ikaragarria izanik, gure ikasleek honen inguruko zerbait jakitea beharrezkoa dela pentsatzen dut. Izan ere, belaunaldiz belaunaldi bizirik dirauen ohitura bat da, eta ezin dugu galtzen utzi. Horretarako irakatsi behar dugu zer den bertsolaritza, nola egiten den bertso bat, zer izan behar den kontuan bertso bat osatzerakoan...
Horrela dinamika baikor eta erabilgarri bat izan daiteke bertsoa sortzearena lehen hezkuntzan musikako klaseetan.
Jarraian Miren Amuriza eta Maddalen Arzalluz bertsolari gazteen bertso bat uzten dizuet, ama guztiei zuzendutako, benetan polita!
Beraz, segi dezagun bertsolaritzaz gosatzen!